آیا مشق شب موثر است ؟

برای این جواب دادن به این سؤال، پژوهشهای زیادی انجام شده است. تحقیقات کوپر در سال (1989 -1994) بر روی دانش آموزانی که مشق شب را انجام داده بودند و گروهی که آن را انجام نداده بودند به این نتیجه رسید که مشق شب به شدت برای پیشرفت دانش آموزان سودمند بوده است. دانش آموزانی که تکلیف شب را انجام داده بودند نسبت به دانش آموزانی که مشق شب را انجام نداده بودند، دارای 70% پیشرفت آموزشی بیشتر بودند. در بین دانش آموزانی که تکلیف انجام می دادند، آنهائی که تکلیف های بیشتری در طول هفته انجام می دادند، نسبت به گروهی که تکالیف کمتری انجام می دادند، پیشرفت بیشتری داشتند.

نکته ی جالب تر این است که در مقایسه ی تکلیف شب با مطالعه ی نظارت شده در مدرسه، تکلیف شب، اثر سودمندتری در پیشرفت دانش آموز داشته است.

تکلیف شب در کوتاه مدت می تواند باعث یاد سپاری بهتر واقعیت ها و معلومات، افزایش فهم موضوع، تفکر انتقادی و پردازش بهتر اطلاعات و گسترش برنامه آموزشی شود و نیز در داراز مدت می تواند شامل رشد عادت های بهتر مطالعه کردن، تکوین بازخورد های مثبت تر نسبت به مدرسه و مطالعه و تشویق یادگیری خارج از ساعات مدرسه شود.

می توان از مشق شب برای تکمیل تکالیفی استفاده کرد که دانش آموزان نتوانسته اند در کلاس به پایان برسانند.

بر طبق عقیده ی کوپر، تکلیف شب بیشترین تاثیرات مثبت را در درس های علوم و مطالعات اجتماعی و کمترین تاثیرات را در درس ریاضیات دارد. و رو خوانی انگلیسی (و فارسی) بینابین میانه ی آنها قرار دارد.

تکلیف شب بیشترین تاثیرات را در دوره ی دبیرستان دارد.

راتر و همکاران (1979) با مطالعه ی مدارس متوسطه بریتانیا، بین مدت زمان انجام مشق شب و متغیر های پیشرفت دانش آموزان، بازخورد نسبت به مدرسه و حضور مرتب، رابطه ی مثبت نیرومندی پیدا کردند.

به طور کلی بنظر می رسد مشق شب، به ویژه در پایه های تحصیلی بالاتر، ابزاری موثر برای یادگیری است.

البته برای اینکه مشق شب ابزاری موثر برای یادگیری باشد باید از چند قاعده ی کلی تبعیت کند:

1- از مشق شب نباید به عنوان تنبیه استفاده کرد: در این صورت دانش آموزان تمام تلاش خود را جهت تسریع در اتمام آن یا سرسری انجام دادن آن به کار خواهند گرفت! بنابراین، این عمل برای آموزش دانش آموزان مضر است.

2- باید از تکلیف شب بازخورد به دانش آموزان داد تا کیفیت آنجام آن_ و نه فقط انجام آن_ برای دانش آموزان مهم باشد.

کوپر (1989) معتقد است تکالیف بازبینی شده بیشتر از تکالیف بازبینی نشده به پیشرفت دانش آموزان کمک می کند.( Ornstein1994) معتقد است دادن تکالیف کمتر و تصحیح آن، از دادن تکالیف بیشتر و تصحیح نکردن آن بهتر است. کوپر (1989) به صراحت بیان می کند که دادن بازخورد درباره ی مشق شب باید آموزشی باشد و نه بصورت نمره گذاری، چرا که انگیزه های آموزشی آنها را ضعیف کرده و باعث ایجاد رفتارهای منطبق با"فرار از نمره ی بد" می شود.

3- مشق شب، درس و مبحث مطالعه شده باید هماهنگ باشند.

بلک (1997) معتقد است که تکلیف زمانی بیشترین کارائی رادارد که مفاهیم اصلی برنامه ی درس را تقویت کند.

مشق شب باید چالش برانگیز باشد ولی نباید گیج کننده و غیر قابل حل باشد.

4- منطبق ساختن تکلیف شب با زندگی روزمره دانش آموزان

هماهنگی مطالب آموخته شده با زندگی روزمره ایشان و طرح سؤالات مختلف با زمینه ی فوق می تواند باعث به خاطر سپردن بهتر مطالب آموخته شده باشد. جستجوی مطالبی مفید در اینترنت که مرتبط با درس فوق باشد، می تواند کمک شایانی به توجه و درک بهتر دانش آموزان از درس فوق کند.

5-داشتن دفتر یادداشت تکالیف.

دانش آموزان باید میزان تکلیف و مهلت انجام دادن آن را در دفتر فوق ثبت کنند. داشتن این دفتر، دانش آموزان را درکسب عادتهای مناسب مطالعه یاری می دهد.

6- داشتن پیامدهای منفی برای انجام ندادن تکلیف شب.

از جمله می توان به انجام تکلیف در فاصله ی زنگ های استراحت، دادن نمره ی منفی در کارنامه ی رفتاری، حذف بعضی از امتیازات دانش آموز و. . . . .  اشاره داشت.

7-مشق شب الزاماً فعالیت انفرادی نیست.

میتوان مجموعه ای از تکالیف مشترک تعیین کرد. تکالیف پژوهشی که مستلزم مشارکت دو یا چند دانش آموز باشد، می تواند در این زمینه مورد نظر قرار گیرد.

در حلت کلی از مشق شب میتوان به فعالیت بیرون از کلاس که ادامه ی کارهای کلاسی است تعبیر کرد که می تواند مهارتها و  یا دانش تازه کسب شده را تقویت کند و یا می تواند باعث آمادگی قبلی دانش آموز برای ورود به مبحث جدید در کلاس شده و یا اینکه برای افزایش معلومات و یا تحقیقات بیشتر دانش آموز طرح ریزی شود. مشق شب باید از اجزای اصلی درس تلقی شود و اگر در رابطه با انجام مشق شب توسط یک دانش آموز مشکلاتی وجود داشته باشد، معلم باید این مشکلات را با والدین در میان گذارد و چاره اندیشی کند.

برگرفته از کتاب آموزش موثر

 تالیف David Reynolds